Industrieel erfgoed is geen welbekende term. Toch is Nederland trots op haar technische verleden en vooral op het gebied van waterloopkundige en waterbouwkundige was en is Nederland een koploper. Denk aan de vele polders in ons land, de Afsluitdijk, de Deltawerken… Vanuit de hele wereld wordt deze Nederlandse expertise ingekocht.
Schaalmodellen
Nu komen bij het maken van waterbouwkundige berekeningen natuurlijk heel wat proefjes en experimenten kijken. Er was een tijd dat er nog geen computers bestonden om bijvoorbeeld golfslag, getij en stroming te berekenen. Daarom werden schaalmodellen gebouwd als aanvulling op het rekenwerk.
Er moest natuurlijk een geschikte plek komen voor deze schaalmodellen. Na de totstandkoming van de Noordoostpolder (1945) kocht het Waterloopkundig Laboratorium in Delft daarom een stuk grond aan. Van 1952 tot 1995 had dit instituut een nevenvestiging middenin de polder, vlakbij Vollenhove.
Bangkok in de polder
Het is heel bijzonder om in een uithoek van Nederland de havens van Lagos, Rotterdam, Bangkok, IJmuiden en Vlissingen te zien, maar dan op schaal. Met verroeste sluisdeuren, kapotte tandwielen en met boomwortels overgroeide dammen. Er werd ook gebruik gemaakt van zout water, om zo waarheidsgetrouw te werken. Daarvoor werden silo’s met zout aangelegd.
In de jaren ’80 begonnen computers het rekenwerk over te nemen werd het belang van schaalmodellen steeds minder. Het laboratorium werd overgegeven aan het omringende bos, dat in rap tempo de 35 schaalmodellen begon te overwoekeren. Dit kan een heel bijzonder effect opleveren. Toen ik afgelopen winter met een vriendin het bos bezocht, was het spookachtig en mysterieus.
Balans tussen natuur en techniek
Nu heeft Natuurmonumenten besloten om in het kader van erfgoedbehoud enkele van die vele waterloopkundige modellen te restaureren en de overige terug te geven aan de natuur. Zo kan aan de ene kant het verhaal van het Waterloopbos aan latere generaties worden doorgegeven en aan de andere kant de natuur floreren.
Vorige week werd de eerste gerestaureerde stuw onthuld. Dat is tevens het startsein voor de verdere restauratiewerkzaamheden. De restauratie kostte 75.000 euro en is deels betaald door Natuurmonumenten, deels door het Rijk en deels door andere bronnen. Natuurmonumenten heeft een tienjarenplan van 7,5 miljoen opgesteld voor de restauratie van tien andere modellen.
Zelf heb ik tijdens meerdere seizoenen een bezoek aan dit Waterloopbos gebracht en ik kan concluderen dat het een goede zaak is dat een deel van het voormalige Waterlooplaboratorium in oude glorie wordt gesteld. Ik ben erg benieuwd naar de meningen en ervaringen van andere bezoekers!
Een filmpje van Natuurmonumenten over het Waterloopbos.
Eerste gerestaureerde stuw Waterloopbos onthuld. (Omroep Flevoland)